Mae Prifysgol Bangor yn cynnal ymgynghoriad ar eu bwriad i ‘golli un swydd gyfystyr â llawn amser ar lefel Athro’ yn Ysgol y Gymraeg ac Astudiaethau Celtaidd, a ‘chynyddu y ddarpariaeth yn y maes Astudiaethau Celtaidd’.
Yn ôl y Brifysgol, byddai hyn yn ei galluogi ‘i ehangu ei phortffolio o bynciau academaidd arbenigol’ ac fe fyddai yn gyfle i ‘gymryd mwy o berchnogaeth o’r term “Celtaidd” sy’n adnabyddus ar draws y byd’.
Ond mae ymgyrchwyr iaith yn anhapus gyda’r syniad o leihau nifer y staff yn adran Gymraeg y Brifysgol.
“Rydym yn erfyn ar y Brifysgol i newid ei meddwl,” meddai Mabli Siriol o Gymdeithas yr Iaith.
“Mae addysgu’r Gymraeg mewn prifysgolion yn hollbwysig i ffyniant yr iaith.
“Mae unrhyw dorri ar y ddarpariaeth yna yn ergyd i’r iaith a’r gwaith o gyrraedd miliwn o siaradwyr.
“Wedi’r cwbl, nhw sy’n cynhyrchu’r siaradwyr mwyaf huawdl a medrus sy’n gallu addysgu’r cenedlaethau i ddod.
“Yn gynyddol, rydym yn gweld prifysgolion yn ceisio ateb anghenion y farchnad yn hytrach nag anghenion Cymru a’r gymuned leol.
“Mae angen i’r Llywodraeth ail-edrych ar sut maen nhw’n cefnogi’r sefydliadau hyn sy’n ymddwyn yn gynyddol fel busnesau yn hytrach na sefydliadau addysg.”
Pam cael gwared ar y swydd?
Yn ôl dogfen o’r enw Yr Achos Busnes dros Newid sydd wedi dod i law golwg360, dyma reswm y Brifysgol tros leihau staff Ysgol y Gymraeg ac Astudiaethau Celtaidd:
‘Mae lleihau nifer y staff o 1 ar lefel Athro yn seiliedig ar ddadansoddiad o gymarebau staff/myfyrwyr (sy’n isel o gymharu â meysydd pwnc eraill yn y Brifysgol) ac amcanestyniadau recriwtio.’
Ac wrth drafod y manteision, mae’r ddogfen yn nodi:
‘Bydd incwm newydd o recriwtio i gyrsiau Astudiaethau Celtaidd. Ennill mwy o grantiau ymchwil.
‘Gellir lleihau nifer y modiwlau heb niweidio’r profiad a gaiff myfyrwyr, gan wneud yr Ysgol yn fwy effeithlon i ddiwallu gofynion y dyfodol.’
‘Risgiau’
Mae’r ddogfen ymgynghorol hefyd yn sôn am y ‘risgiau’ sy’n rhaid ystyried wrth benderfynu cwtogi, ac mae’r rhain yn cynnwys:
‘Morâl isel ymysg staff a methu â dal gafael ar staff…
‘Tarfu ar addysgu ac ymchwil o ddydd i ddydd gan arwain at brofiad gwael i staff a myfyrwyr…
‘Colli arbenigedd a gwybodaeth wrth golli staff profiadol…
‘Mae peth risg ynghlwm wrth ehangu yng Ngogledd America gan y byddai methu â recriwtio yn golygu adnoddau wedi’u gwastraffu o ran amser a theithio…’
Bydd y Brifysgol yn ymgynghori gyda staff, undebau llafur a rhan-ddeiliaid eraill.