Mae cynnydd yn nifer y ceisiadau am ofal iechyd ar ran rhywun arall yn rhoi pwysau ychwanegol ar system iechyd ddiffygiol, yn ôl adroddiad sydd newydd ei gyhoeddi.
Mae adroddiad gan Arolygiaeth Gofal a Gwasanaethau Cymdeithasol Cymru ac Arolygiaeth Gofal Iechyd Cymru yn nodi effaith y Trefniadau Diogelu rhag Colli Rhyddid, a gafodd eu cyflwyno yn 2009.
Cawson nhw eu cyflwyno er mwyn rhoi cymorth i bobol nad ydyn nhw’n gallu cydsynio i driniaeth neu ofal naill ai mewn ysbyty neu gartref gofal.
Dim ond o dan amodau lle nad yw’n briodol cadw rhywun o dan y Ddeddf Iechyd Meddwl y mae modd defnyddio’r canllawiau.
Yn 2014, daeth Tŷ’r Arglwyddi i’r casgliad nad oedd y canllawiau’n addas i’w diben, gan argymell y dylai Comisiwn y Gyfraith gynnal adolygiad.
Daeth yr adolygiad i’r casgliad fod awdurdodau lleol a’r Gwasanaeth Iechyd dan gymaint o bwysau fel nad oedden nhw’n bodloni eu dyletswyddau cyfreithiol, ac nad oedd cleifion yn byw mewn lleoliadau eraill, gan gynnwys llety byw â chymorth, yn cael eu hamddiffyn.
Yn ôl yr adroddiad:
- Mae cyfanswm y ceisiadau a dderbyniwyd gan fyrddau iechyd ac awdurdodau lleol o dan y Trefniadau Diogelu rhag Colli Rhyddid wedi parhau i gynyddu
- Gwelodd byrddau iechyd y cynnydd mwyaf yn nifer y ceisiadau a dderbyniwyd
- Aeth 74% o geisiadau a oedd yn ymwneud ag awdurdodiadau brys heibio i’r amserlen o saith diwrnod ar gyfer prosesu
- Ni wnaeth dau awdurdod lleol fodloni’r amserlen ar gyfer asesu’r un o’r ceisiadau brys a dderbyniwyd ganddynt
- Mae byrddau iechyd yn derbyn rhagor o geisiadau brys nag awdurdodau lleol, gyda thros 60% o’r holl geisiadau’n rhai brys
- Roedd nifer y ceisiadau brys yn arwain at oediadau hirach cyn y gellid gwneud penderfyniad
- Roedd ceisiadau brys yn derbyn blaenoriaeth dros geisiadau safonol ac roedd hynny’n cael effaith negyddol ar amseroedd prosesu ar gyfer ceisiadau safonol
- Mae’r cyfnod mae awdurdodiadau ar waith wedi cynyddu ers 2014–15
