Bwyd organig yn colli’i dag elitaidd

…ond siopwyr Cymru yn dal i fod angen eu hargyhoeddi ei fod yn werth yr arian


Siopwyr yng Ngŵyl Fwyd Y Fenni yn samplo cawsiau organig gan Calon Wen (Llun: Tim Woodier)
Datgelodd arolwg o siopwyr Cymru a gyhoeddwyd yr wythnos hon efallai nad yw bwyd organig yn cael ei weld fel pryniant moethus mwyach, sydd wedi’i gadw ar gyfer y cwsmeriaid mwy cyfoethog.

Darganfu’r ymchwil, a gomisiynwyd gan Ganolfan Organig Cymru, bod y duedd tuag at siopwyr nad oedd byth yn prynu bwyd organig yn dod yn bennaf o “ddosbarthiadau cymdeithasol2” is yn ymddangos ei fod wedi newid.

Pan wnaed yr astudiaeth ddiwethaf yn 2010, roedd mwy na thri chwarter (76%) o’r ymatebwyr nad oedd wedi prynu bwyd organig erioed yn cael eu dosbarthu o fewn y dosbarthiadau cymdeithasol isaf (h.y. C2DE), ond yn 2013 syrthiodd y ffigwr hwn i dros hanner (54%).

Wrth edrych ar y grŵp o ddefnyddwyr sy’n prynu organig, ac er bod amrywiadau bychain yn y maint yr oedden nhw’n ei brynu,  mae siopwyr o deuluoedd cyfoethocach (ABC1) yn parhau i gyfrif am 64% o’r holl brynwyr organig, gan anwybyddu’r esboniad bod teuluoedd cyfoethocach yn troi’u cefnau ar gynnyrch organig.

Fodd bynnag, amlygodd yr astudiaeth yn ogystal yr angen am fwy o addysg am fwyd organig a ffermio os yw siopwyr am brynu o nwyddau organig, yn fwy rheolaidd.

O’r 702 o siopwyr a gafodd eu cyfweld, datgelodd bron i hanner (43%) nad ydyn nhw yn gwybod digon am organig er mwyn cyfiawnhau talu’n ychwanegol amdano, tra bod mwy na hanner (57%) o’r rhai nad ydyn nhw’n prynu organig yn rhestru’r pris ymysg y prif rwystrau i ddewis organig – y ddau o’r ystadegau bron yr un fath â’r darganfyddiadau yn arolwg 2010.

“Nid ydym wedi synnu gweld pryderon am y pris yn dal i effeithio ar y penderfyniad i brynu organig, nid lleiaf oherwydd rydym yn gwybod bod y rhan fwyaf o bobl yn dal i feddwl bod bwyd organig yn llawer drutach nag ydyw mewn gwirionedd,” eglurodd Neil Pearson o Ganolfan Organig Cymru.

“Un peth diddorol iawn ynglŷn â’r astudiaeth hon yw ei bod yn adlewyrchu llawer o resymau gwahanol sydd gan bobl wrth ddewis organig, o iechyd i flas, i les anifeiliaid a buddion amgylcheddol ehangach.  Mae’r amrywiaeth yma mewn cymhellion pobl wedi aros yn gyson eithriadol dros nifer o flynyddoedd; sy’n awgrymu os gellir ymdrin â chanfod y pris, yna mae gan y farchnad organig ddyfodol gadarnhaol yn y DU.”

Egwyddorion a buddion

Mae Gŵyl Fwyd fwyaf Cymru y penwythnos hwn yn Y Fenni, pan fydd trefnwyr yn disgwyl oddeutu 30,000 o ymwelwyr i ddod yno.

Mae dyddiau Gŵyl fel Y Fenni, yn ogystal â marchnadoedd ffermwyr a chynlluniau bocs wedi tyfu mewn poblogrwydd yn ddiweddar ac maen nhw’n dechrau cyfrif am gyfran sylweddol o werthiant organig.

Bydd Canolfan Organig Cymru yn mynychu Gŵyl Fwyd Y Fenni fel rhan o’i ymgyrch ehangach i godi ymwybyddiaeth ymysg defnyddwyr Cymru ac mae’n gobeithio defnyddio’r llwyfan i gyfathrebu’r egwyddorion a’r buddion o ffermio organig.

“Bydd yr Academi Fwyd yng Ngŵyl Y Fenni eleni yn rhoi cyfle i bobl ifanc goginio rhai ryseitiau organig ffantastig ochr yn ochr â chogyddion sydd wedi ennill gwobrau fel Valentine Warner a’r pencampwr organig, Roger Stevens, yn ogystal â chroesawu Uchafbwynt cystadleuaeth organig ‘Tyfwch ef, Coginiwch ef, Bwytewch ef ‘ sydd wedi’i rhedeg gydag ysgolion lleol,” eglurodd Mr Pearson.

“Gall plant a rhieni ddarganfod mwy yn ogystal am y gwahaniaethau rhwng ffermio organig a chonfensiynol a dod yn weithredol gyda chorddi menyn a gweithgareddau eraill.”

Er cydnabod eu bod eisiau gwybod mwy am ffermio organig, dywedodd bron i ddwy ran o dair o ymatebwyr (64%) wrth yr arolwg siopa eu bod yn meddwl bod cynnyrch organig yn iachach i chi a thros hanner (54%) yn teimlo bod organig yn tueddu i olygu ansawdd gwell.

Mewn pôl piniwn diweddar yn y DU yn dilyn y sgandal cig ceffyl Prydeinig awgrymodd 8 allan o 10 bod diddordeb ganddyn nhw i wybod mwy am darddiad eu bwyd.  Yn arolwg siopa Cymru, roedd bron i ddwy ran o dair (65%) o’r ymatebwyr i’r arolwg hwn yn hawlio eu bod gyda llawer mwy o ddiddordeb lle mae’r cynnyrch wedi dod yn hytrach nag a ydyw’n gynnyrch organig.

“Bu ton o ddiddordeb mewn olrheiniadwyedd bwyd a chredaf y gallai hyn ddarparu cyfle gwirioneddol ar gyfer cynhyrchwyr organig,” ychwanegodd Mr Pearson.

“Pan mae defnyddwyr yn dewis cynnyrch sydd wedi’i ardystio’n organig, maen nhw’n cael gwarant sy’n mynd yr holl ffordd i lawr y gadwyn gyflenwi ac yn sicrhau bod safonau pendant yn cael eu cwrdd ymhob cam.  Ni ellir rhoi’r un gwarant pan mae cynnyrch yn cael ei ddisgrifio ond fel lleol.”

Dweud eich dweud